تبعات گسترش تاکسی های اینترنتی

به گزارش بامداد  اقتصاد، در هفته های گذشته اخباری مبنی بر تعداد بالای افرادی که در تاکسی های اینترنتی ثبت نام کرده و تحت این عنوان مشغول فعالیت و ارائه خدمات هستند منتشر شد. اخباری که این تعداد را ارقامی چند میلیون نفری برآورد می کرد. برآوردی با بررسی تعداد ثبت نامی رانندگان تاکسی های اینترنتی مشخص شد اعداد مطرح شده نزدیک به واقعیت بوده و تعداد قابل توجهی از شهروندان ایرانی به صورت موردی یا کلی – به بیانی پاره وقت یا تمام وقت-  در سیستم حمل و نقل عمومی فعالیت دارند. این در حالی است تعداد رانندگان فعال در تاکسی های اینترنتی ایران از تعداد رانندگان بزرگترین شرکت هایی که در این حوزه به صورت بین المللی فعالیت داشته و در بسیاری از کشورهای دنیا فعال هستند نیز بیشتر است. اینکه تعداد بالای افراد شاغل در تاکسی های اینترنتی در ایران چه دلایلی داشته و این موضوع می تواند چه تبعاتی برای اقتصاد ملی داشته باشد دو موضوعی است که هر یک باید به صورت مجزا و دقیق مورد بررسی قرار گیرند اما به صورت اختصار این دو موضوع یعنی دلایل اقبال و تبعات آن برای اقتصاد را می توان از چند حیث مورد بررسی قرار دارد.

راجع به دلایل این مسئله می توان به مقایسه میزان درآمد این شغل با حداقل حقوق پرداختی بر اساس قانون کار اشاره کرد به نحوی که در صورت کار کردن با تاکسی های اینترنتی با ساعات کاری به مراتب کمتر می توان در آمدی بیشتر از حداقل دریافتی نیروی کار بر اساس قانون کار را کسب کرد. به نحوی که طی سال های اخیر بسیاری از تولید کنندگان و فعالان اقتصادی از نبود نیروی کار گلایه داشته و ترویج تاکسی های اینترنتی را یکی از دلایل این موضوع می دانند. در واقع انتخابی بودن ساعات کار، اوقات فراغت بیشتر و در آمد بالاتر، مجموعه دلایلی هستند که تاکسی های اینترنتی را به رقیبی جدی برای کار در شهرک های صنعتی و بنگاه های تولیدی تبدیل کرده اند. مسئله بعدی موضوع استقبال از تاکسی های اینترنتی است چرا که طبیعتا در صورت عدم استقبال ( عدم وجود مسافر) این حجم از راننده نیز امکان حضور را نخواهد داشت که می توان به دلایلی چون ضعف ناوگان حمل و نقل عمومی در کشور اشاره کرد. به نحوی که اگر حمل و نقل عمومی در سطح شهرها از کیفیت و دسترسی بالاتری برخوردار باشد بدون شک میزان استقبال از تاکسی های اینترنتی نیز کاهش می یافت. لذا بدون شک یکی از دلایل اقبال از این سرویس ها، خدمات نامناسب و غیر فراگیر بودن حمل و نقل عمومی است.

عمده ترین تبعات و آسیب های این موضوع را نیز می توان به سه بخش عمده تقسیم بندی کرد:

۱- استفاده از خودروهای سواری و انجام تعداد قابل توجهی از سفرهای شهری از این طریق به افزایش مصرف سوخت ( بنزین) منجر می شود. طبیعتا این موضوع حتی به فرض عدم پذیرش ارزان بودن قیمت بنزین در کشور، به واسطه امکان صادرات بنزین مصرفی ( ارز آوری برای کشور) یا در مواردی واردات بنزین مصرفی (خروج ارز از کشور) به نوعی اتلاف منابع کشور به شمار می رود. در واقع سوختی که می تواند منجر به ارز آوری برای کشور شود روزانه و در بسیاری از مواقع برای انجام فعالیت های غیر ضرور سوخت می شود. لذا گسترش فعالیت تاکسی های اینترنتی به معنای افزایش سفرهای شهری با خودروهای سواری و افزایش مصرف بنزین محسوب می شود.

۲- مسئله بعدی، موضوع افزایش الودگی هواست، حتی با فرض اینکه بنزین مصرفی و خودروهای سواری فعال در این سرویس ها از کیفیت  بالایی نیز برخوردار باشند ( که گاها اینگونه هم نیست) طبیعتا افزایش جابه جایی افراد با خودروهای سواری و افزایش مسافرت های درون شهری با خودروهای سواری به جای استفاده از وسایل نقلیه عمومی منجر به افزایش مصرف بنزین، افزایش آلودگی ها و تبعات و خطرات آن برای محیط زیست و سلامتی شهروندان خواهد شد.

۳- موضوع آخر که شاید مهمتر از دو موضوع دیگر باشد اتلاف ظرفیت و توانایی نیروی انسانی در فعالیتی مانند جابه جایی مسافر است. ظرفیتی که می تواند در فضا و فعالیتی به مراتب با ارزش افزوده و نفع اقتصادی بیشتر برای جامعه مصرف شود. در واقع در حالی که ده ها شهروند می توانند با یک واگن مترو یا وسایطی مانند اتوبوس به عنوان وسیله نقلیه عمومی و در نهایت حضور یک یا دو نیروی انسانی جابه جا شوند علاوه بر مصرف انرژی و سوخت بیشتر ده ها نیروی انسانی با خودروهای شخصی خود فعالیتی را انجام می دهند که یک وسیله نقلیه عمومی امکان انجام آن را دارد که در نهایت منجر به کاهش تولید و هدررفت ظرفیت نیروی انسانی در کشور می شود.